HOOP!

In deze wereld van de doorlopende dagelijkse teleurstelling van velen in onze wereld wordt grote oorzaak gevonden in hoop. Mensen willen graag dat een bepaald positief iets zich gaat voordoen of juist een negatief iets weer niet. Dat kan op verschillende manieren, hopen en verwachten. Verwachten noem ik dan hetgeen wat een individu zich toewenst op basis van iets wat rechtvaardigt om een bepaalde uitkomst te verwachten en daarnaast is er de hoop, die geen enkele basis behoeft te hebben. De hoop is het eenvoudig hopen dat iets zich wel of niet gaat voordoen.

Het model van teleurstelling tegenover verwachting en hoop bevat ook een lijn naar geloof en wetenschap. Geloof valt dan voor mij met name uiteen in eigen geloof en het geloof dat iemand ontwikkelt op basis van wat andere mensen vertellen. Het eigen geloof is het resultaat van een eigen, vrije ontdekkingsreis en de volkomen eigen vaststellingen en verwachtingen.

Hopen is een pad naar teleurstelling

Zo vaak zie ik teleurgestelde mensen. Zij zijn teleurgesteld omdat hun hoop niet uitgekomen is. Kijk eens naar het kopen van een staatslot. Als je een

Hopen op Sint Maarten op het witte paard wijs?

staatslot koopt hoop je dat de hoofdprijs op jouw lot zal vallen. Je doet dat in de wetenschap dat de kans weliswaar bestaat, maar wanneer je er goed over nadenkt is de kans dat je je geld weggooit de enige logische conclusie. Wat je doet, is je hoop verkopen aan de loterij. De teleurstelling van het niet winnen van de hoofdprijs is een kleine, maar een heel goed voorbeeld. Want mensen hopen zo vaak van alles, zonder dat daar eigenlijk een objectieve en realistische grond voor is. Ze bedenken dat zelf, die hoop, en wanneer die hoop niet uitkomt, dan zijn ze teleurgesteld.

Het systeem van hoop is een volkomen kansloos systeem. Toch is het systeem in grote mate gepropageerd in onze samenleving. Kijk maar eens naar een gemiddelde film. De kans is sterk aanwezig dat iets wat een volslagen hoop is in een bepaalde manier van toeval tot een realiteit verheven wordt. Eind goed al goed. Dagelijks wordt dit ingeprent, op allerhande vlakken. Bijvoorbeeld een aan lager wal geraakt gezin, dat geholpen wordt door een weldoener, die toevallig een cameraploeg bij zich had.

Hoop niet maar ontwikkel een gezonde verwachting!

Verwachting is een beter systeem voor ons gewone stervelingen. Verwachting is gebaseerd op eigen kennis van eigen kunnen en eigen mogelijkheden en bevat daarmee wetenschap van het eigen verleden en maakt daarmee een eigen voorspelling mogelijk van de toekomst. Of deze exact zo uitkomt, dat hang waarschijnlijk deels af van de mate waarin het individu objectief en zuiver de mogelijkheden van zichzelf en hetgeen dat haalbaar is inziet, en aan de andere kant het toeval. Er kunnen zich onvoorzienbare omstandigheden voordoen, waardoor het beste plan, gebaseerd op uitstekende verwachtingen, gewoonweg mislukt. Bovendien, verwachten is een vaardigheid en die vaardigheid verbetert zich al naar gelang het vaker gedaan wordt. Op den duur zal een verstandig mens een goede verwachting hebben van wat de gevolgen zijn van zijn beslissingen.

Dan komen we terecht op een andere kant van de hoop. Hoop en vrees en angst. Er is een uitdrukking die neerkomt op leven tussen hoop en angst. Toen ik het na zat te kijken op het internet zag ik dat het meestal geformuleerd wordt als “ Leven tussen angst en hoop “, waar ik natuurlijk er voor kies om eerst het positieve te noemen.

Angst is irrationeel

Wanneer je hoopt is de kans zo groot dat je angst hebt. Angst is namelijk niet rationeel. Bang voor het onbekende, vind ik een mooie omschrijving van angst in dit kader. Er bestaat ook zoiets als vrees. Vrees is dat wat je hebt, wanneer je de kans op een schadelijk effect realistisch inschat en daarvoor vreest. Je hebt een bepaald plan en daarbij een verwachting op een positief resultaat, maar je vreest dat er zich onvoorzienbare omstandigheden voordoen, of dat er bepaalde nadelige effecten ontstaan die het succes nadelig zouden kunnen beïnvloeden.

Waar je verwachting en vrees elkaar realistisch treffen, daar is waar het resultaat zal zijn.

Vrees en verwacht

De twee vorige onderdelen geven duidelijk aan waar ik de voorkeur aan geef. Verwachten en vrezen. Beide zijn bekwaamheden die verbeterd worden al naar gelang ze actief beoefend worden. Dat betekent dus dat het verleden gewicht krijgt in het dagelijks bestaan. Aan het verleden ontleen ik vandaag kennis om de toekomst te voorspellen.

Geloof

Dan zijn we nu terecht aan het komen op het geloof. Er zijn zoveel geloofsovertuigingen in deze wereld, waarbij ik het onderscheid maak tussen geloof gebaseerd op eigen onderzoek en vaststelling en denken en het geloof dat iemand baseert op wat andere mensen zeggen of zeiden. Bewust laat ik de religie nu even voor wat het is. Want geloof, dat vind ik niet alleen het geloven in een (onzichtbare) macht, maar vooral wat iemand z’n overtuiging is over en in het leven.


“Dus geef de hoop op dat jouw gebeden de Goden op andere gedachten zullen brengen” – Virgil in Aeneid


De verlossing....

 

De leider van het gezin als spiritueel centrum

De meeste gelovigen vinden hun leider in het hoofd van het gezin. De sterke vader of moeder die de anderen voorhoudt hoe de wereld in elkaar steekt en hoe mensen functioneren. Hetgeen mensen van huis uit meekrijgen, zo te zeggen. Het is hoe onze wereld biologisch in elkaar steekt. Een individu wordt geboren en vervolgens is hij overgeleverd aan het toeval en de maatschappij. Een kind wordt geboren en opgevoed door zijn ouders. Die ouders zorgen niet alleen voor het fysieke overleven, maar voeden het kind ook mentaal op. Ongeacht of zij er nu toe in staat zijn. Ze doen hun best, vanuit een irrationele liefde uit een onbekende biologische oorsprong, en beschermen het kind met hun hebben, houden en leven.

Adam en Eva...

Ontwikkeling van een kind tot een individu

Vanuit dit systeem ontwikkelt een individu zich. Daarmee mag verwacht worden, dat het individu veel overneemt van de leider van het gezin. Maar vooral is het systeem gericht op een passieve ontwikkeling van het kind, het kind neemt een ondergeschikte rol in en wordt daarbij overgeleverd aan machten, terwijl het kind naarmate het ouder wordt in steeds grotere mate door zijn eigen keuzen zijn toekomst in hand neemt. Ik hoop maar dat de meeste ouders voldoende wijs zijn om het kind niet over te leveren aan de hoop. Maar wanneer ze dan beginnen met Sinterklazen en Kerstmannen, vermoed ik dat mijn hoop kansloos is tegenover de macht van de realiteit.

Is de leider van het gezin geschikt voor z'n taak?

Maar die leider van het gezin, hoe was die nu aan de macht gekomen? Was dat degene die de meeste wijsheid had, of degene die de meeste geldingsdrang heeft? Een echtpaar heeft een dynamiek, waarbij er vaak zeer verschillende rollen zijn. Man en vrouw hebben ook cultureel bepaalde rollen. Het systeem van hoop, verwachting en geloof wordt doorgaans sterk aangevuld vanuit de scholen. Het kind wordt overgeleverd aan de groep van soortgelijke leeftijdsgenoten, meestal vanuit dezelfde buurt, in de handen van leerkrachten, die vooral de uitdaging hebben om de totale groep iets bij te brengen, in plaats van het welbevinden en de vermogens van het individuele kind.

Een kind behoort zich verder te ontwikkelen dan z'n ouders(*)

In hoeverre zal een kind opgroeien tot iemand die zijn eigen geloof ontwikkelt? Iemand die niet hoopt maar verwacht. Iemand die geen angst kent maar hooguit vreest. De kans is groot aanwezig dat het kind overgeleverd is aan het systeem van hoop, angst en andermans geloof en de daarbij behorende doorlopende verlamming, teleurstelling en bittere angst om te kiezen wat voor hem redelijkerwijs echt het beste is. 

(*) veronderstellende dat het kind vanwege erfelijke omstandigheden gelijksoortig intelligent is als z'n ouders zou het zo behoren te zijn dat hetgeen het kind leert van, door en vanwege de ouders het kind in staat stelt het niveau te overstijgen, immers wanneer de kennis van de ouders in de opvoeding tot het kind z'n kennis gaat behoren, zal het kind zich verder ontwikkelen dan z'n ouders. 

Dit blog lijkt zo pessimistisch maar is zo realistisch. Gelukkig maar dat de weg van de wereld zoveel punten kent om uit te stappen om over te stappen naar een eigen systeem van redelijke verwachting, eigen geloof en een leven in harmonie met je eigen hart, ziel en de omgeving.

 

geschreven in februari 2018


Wie zegt dat er een God bestaat verklaart iets wat hij niet kan weten, wie ontkent dat er een God bestaat miskent zijn onvermogen om alles te kunnen weten (bewerking van Immanuel Kant) 


Een toevoeging (april 2018) - Geloof, hoop en liefde

Geloof, hoop en liefde is een drie-eenheid bekend uit het Christelijk geloof. Ontleend aan een tekst van Paulus (Korinthe 13:13) zijn het de drie theologische deugden. Hij zegt daarbij: maar de meeste van dezen is de liefde. Een heel voornaam verschil tussen mijn blogdeel en het christelijk geloof is dat Geloof, hoop en liefde 'gevonden' worden in God(*) . Hierbij is het duidelijk dat God een niet meetbaar gegeven is en daarom in mijn rationeel model geen plaats vindt. Geloven in God is een private zaak voor een individu. Nuancerend in dit kader wil ik in elk geval (er is geen enkele opmerking over gemaakt om dit te doen) gesteld hebben dat wanneer je voelt dat er (een) God is, dit een toevoeging buiten mijn model en redenatie is. 

Geloof, hoop en liefde, die drie-eenheid oefent een aantrekkingskracht op me uit. Ik vind het een geniale vondst. Ze zijn aan elkaar verbonden op een wijze dat er ook buiten de toepassing van God ook veel relevantie ontstaat. Bijvoorbeeld in de liefde. Wanneer er liefde opbloeit, zijn geloof en hoop andere factoren die onlosmakelijk verbonden raken. Niet alleen in het prille begin, maar ook in een relatie. Misschien zal daar Amor een rol spelen als God. Of wellicht is de drie-eenheid juist de verschijning van Amor in het universum. Kaj van der Plas schreef een mooi kort  stuk over: Geluk, hoop en liefde | Kaj van der Plas.

Aristotoles zei het al: liefde leidt tot tijdelijke verstandsverbijstering en dat is toegestaan. De goddelijke kracht van de drie-eenheid maakt de rationele mens overgeleverd aan zijn emoties en alleen de tijd zal tot een oplossing leiden. En wanneer ook Plato van mening was dat de filosofie de mens tot goden zal verheffen, is ook de goddelijke macht van deze drie-eenheid geschikt voor iedere god onder de mensen.

Of voorbehouden aan God?

(*) opgemerkt: hierover verschillen de meningen. Waar de tekst een feit is, interpretatie en uitleg is verschillend. Ik heb kort gekeken op het internet dus ik kan het fout hebben. Ik vat het op vanuit de gedachte dat God in iedere gelovige 'actief' leeft ('de Heilige Vader die in het hart van iedere gelovige leeft')  en geloof, hoop en liefde ontspruiten vanuit God en zijn goedheid. De andere zijde is dat je vanuit individualistisch standpunt rationeel opvat als zelfstandige elementen hoop, geloof en liefde. Je ziet daarbij ook al een groot verschil ontstaan, waar een gelovige (waarschijnlijk) verbonden wordt in zijn opvattingen door wat God verbindt (de basis, het centrum van het universum) heeft een ongelovige dat verband niet en wordt geconfronteerd met meer 'chaos'. 

 

Heb je opmerkingen, toevoegingen of verbeterpunten voor dit blogdeel? Aarzel niet en mail me. Heb je een idee voor een blog en zou je het leuk vinden dat ik daarover eens schrijf? Neem contact met me op.